DeFi လောကမှ Token စီမံခန့်ခွဲမှု အနုပညာ — Burn နှင့် Mint နည်းပညာများ
ဒီဂျစ်တယ်ခေတ်ရဲ့ ငွေကြေးစနစ်သစ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Decentralized Finance (DeFi) ဟာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ တိုးတက်ပြောင်းလဲနေပါတယ်။ ရှေးယခင်က ဗဟိုဘဏ်တွေက ငွေကြေးပမာဏကို ထိန်းချုပ်သလိုပဲ၊ DeFi လောကမှာလည်း token တွေရဲ့ ပမာဏကို စနစ်တကျ စီမံခန့်ခွဲဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ burn နဲ့ mint ဆိုတဲ့ နည်းပညာ နှစ်မျိုးဟာ အဓိကကျတဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်နေပါတယ်။
Token တွေကို burn လုပ်တယ်ဆိုတာ ရိုးရှင်းပါတယ်။ လက်ထဲမှာရှိတဲ့ ပိုက်ဆံကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးလိုက်သလိုပါပဲ။ သို့သော် DeFi မှာတော့ token တွေကို တကယ်တမ်း မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာ မဟုတ်ဘဲ၊ ဘယ်သူမှ ထုတ်ယူသုံးစွဲလို့မရတဲ့ special address တစ်ခုဆီကို ပို့လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို burn လုပ်လိုက်တဲ့ token တွေဟာ circulation ထဲကနေ အပြီးအပိုင် ပျောက်ကွယ်သွားပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ Binance က သူ့ရဲ့ BNB token တွေကို သုံးလတစ်ကြိမ် burn လုပ်နေတာဟာ ထင်ရှားတဲ့ ဥပမာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
Token burning ရဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ကတော့ minting ဖြစ်ပါတယ်။ Mint ဆိုတာ token အသစ်တွေ ထုတ်လုပ်တာကို ဆိုလိုပါတယ်။ smart contract တွေရဲ့ အကူအညီနဲ့ protocol တွေဟာ token အသစ်တွေကို ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ MakerDAO protocol မှာ user တွေက ETH လို cryptocurrency တွေ အပ်နှံထားတဲ့အခါ DAI stablecoin တွေကို mint လုပ်ပြီး ထုတ်ပေးပါတယ်။
ဒီ mechanism နှစ်ခုကို ဘာကြောင့် အသုံးပြုကြတာလဲ ဆိုတော့ token economy တစ်ခုမှာ supply နဲ့ demand ကို ထိန်းညှိဖို့ လိုအပ်လို့ပါ။ ငွေကြေးစနစ်တစ်ခုမှာ ငွေပွလာရင် ငွေဖောင်းပွမှု ဖြစ်သလိုပဲ၊ token တွေ အလွန်အကျွံများလာရင်လည်း တန်ဖိုးကျဆင်းတတ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် protocol တွေအနေနဲ့ user တွေကို incentive ပေးဖို့၊ ဝန်ဆောင်မှုတွေအတွက် fee တောင်းခံဖို့၊ governance စနစ်တွေ ထူထောင်ဖို့ စတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေအတွက်လည်း burn နဲ့ mint mechanism တွေကို လိုအပ်ပါတယ်။
Algorithmic stablecoin တွေမှာဆိုရင် burn နဲ့ mint ကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုကြပါတယ်။ Terra protocol မှာ LUNA token တွေကို burn လုပ်ပြီး UST stablecoin တွေကို mint လုပ်တာ၊ အပြန်အလှန်အားဖြင့် UST တွေကို burn လုပ်ပြီး LUNA တွေ mint လုပ်တာတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် UST ရဲ့ တန်ဖိုးကို USD နဲ့ ၁:၁ အချိုးအတိုင်း ထိန်းထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
Liquidity pool တွေမှာလည်း burn နဲ့ mint ကို တွဲဖက်အသုံးပြုပါတယ်။ Uniswap လို protocol တွေမှာ user တွေက pool ထဲ cryptocurrency နှစ်မျိုး ထည့်သွင်းတဲ့အခါ LP token တွေကို mint လုပ်ပေးပါတယ်။ နောက်ပိုင်း user တွေက သူတို့ရဲ့ asset တွေ ပြန်ထုတ်ယူတဲ့အခါ LP token တွေကို burn လုပ်ရပါတယ်။
သို့သော်လည်း burn နဲ့ mint mechanism တွေမှာ စိန်ခေါ်မှုတွေလည်း ရှိပါတယ်။ Token တွေကို အလွန်အကျွံ mint လုပ်မိရင် inflation ဖြစ်ပြီး တန်ဖိုးကျဆင်းနိုင်ပါတယ်။ Burn လုပ်တဲ့အခါမှာလည်း မှားယွင်းမှုတွေ ရှိခဲ့ရင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်လို့ မရတော့ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် smart contract တွေမှာ bug တွေ ရှိနေရင်လည်း hacker တွေက exploit လုပ်နိုင်တဲ့ အန္တရာယ် ရှိပါတယ်။
ဒါကြောင့် DeFi protocol တွေအနေနဲ့ burn နဲ့ mint mechanism တွေကို အသုံးပြုတဲ့အခါ အထူးဂရုစိုက်ရပါတယ်။ Smart contract security ကို သေချာစစ်ဆေးရမှာဖြစ်သလို၊ mechanism တွေကိုလည်း ဟန်ချက်ညီညီ အသုံးပြုရပါတယ်။ Protocol တစ်ခုရဲ့ tokenomics ကို ကောင်းမွန်စွာ ဒီဇိုင်းဆွဲထားမှသာ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ DeFi ecosystem တစ်ခု ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် burn နဲ့ mint mechanism တွေဟာ DeFi လောကမှာ မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ နည်းပညာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနည်းပညာတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန် အသုံးချနိုင်မှသာ protocol တစ်ခုဟာ အောင်မြင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
Original Article – https://medium.com/@minsithu_53495/nn-abrun-and-mint-f3bbda1df049
Leave a Reply